Nieuws
Gespecialiseerde internationale ABS-instrumenten: het ITPGRFA
Gespecialiseerde ABS-instrumenten kunnen u helpen om de administratieve lasten te beperken en tegelijkertijd aan de ABS-regels te voldoen. Het Internationaal Verdrag inzake plantgenetische hulpbronnen voor voedsel en landbouw (International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture, ITPGRFA) is een gespecialiseerd ABS-instrument dat specifiek betrekking heeft op plantaardige genetische bronnen voor voedsel en landbouw.
Gespecialiseerde internationale ABS-instrumenten
Naast de algemene internationale instrumenten die betrekking hebben op toegang en verdeling van voordelen (Access and Benefit-sharing, ABS), zoals het Verdrag inzake biologische diversiteit (Convention on Biological Diversity, CBD; zie het artikel ‘Internationale ABS-instrumenten: CBD, Nagoya Protocol en EU-regelgeving’), zijn er ook gespecialiseerde ABS-instrumenten. Het Internationaal Verdrag inzake plantgenetische hulpbronnen voor voedsel en landbouw (International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture, ITPGRFA) is een gespecialiseerd ABS-instrument dat specifiek betrekking heeft op plantaardige genetische bronnen voor voedsel en landbouw (PGRFA) die gebruikt worden voor onderzoek, veredeling en onderwijs.
Het ITPGRFA vormt een door de EU erkend gespecialiseerd internationaal ABS-instrument. Dit betekent dat er geen verplichtingen zijn met betrekking tot de EU ABS Verordening (Verordening (EU) 511/2014) wanneer genetische bronnen worden verkregen en gebruikt in overeenstemming met het ITPGRFA.
Het ITPGRFA
Met het oog op het belang van PGRFA voor voedselzekerheid en duurzame landbouw heeft de Conference for the Adoption of the Agreed Text van de CBD in 1992 besloten dat er een specifiek systeem voor PGRFA moest worden ontwikkeld. Vervolgens heeft de FAO (Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties) het ITPGRFA opgesteld en aangenomen. Het ITPGRFA is op 29 juni 2004 in werking getreden en op het moment van schrijven (april 2023) zijn er 150 Partijen bij aangesloten.
De doelstellingen van het ITPGRFA komen overeen met die van de CBD, maar zijn toegespitst op plantaardige genetische bronnen voor voedsel en landbouw (PGRFA): het behoud en het duurzame gebruik van PGRFA en de verdeling van de voordelen die voortvloeien uit het gebruik van PGRFA. De definitie van PGRFA is: “al het genetisch materiaal van plantaardige oorsprong met een werkelijke of potentiële waarde voor voeding en landbouw”. Het ITPGRFA bevestigt dat landen soevereine rechten hebben over hun genetische bronnen, maar heeft als doel de uitwisseling van PGRFA te vergemakkelijken via een multilateraal systeem voor toegang en batenverdeling (MLS).
Het multilateraal systeem voor toegang en batenverdeling (MLS) van het ITPGRFA
Het MLS is een wereldwijde pool van PGRFA, bedoeld om de toegang tot PGRFA te vergemakkelijken en te zorgen voor een eerlijke en billijke verdeling van de voordelen die voortvloeien uit het gebruik ervan. PGRFA kunnen aan deze pool worden toegevoegd door landen en de instellingen onder het beheer van die landen, door natuurlijke en rechtspersonen in de aangesloten landen en door internationale instellingen.
Het MLS omvat niet alle PGRFA, maar slechts een selectie van 35 voedselgewassen en 29 voedergewassen, die zijn opgenomen in Bijlage I van het ITPGRFA. Deze gewassen werden geselecteerd op basis van criteria van voedselzekerheid en onderlinge afhankelijkheid en de selectie was een compromis tussen landen die pleitten voor de opneming van alle PGRFA en landen die slechts een beperkt aantal gewassen wilden opnemen.
Toegang tot PGRFA in het MLS
De uitwisseling van in het MLS opgenomen PGRFA vindt plaats op basis van de ‘Standaardovereenkomst inzake overdracht van materiaal’ (Standard Material Transfer Agreement, SMTA), in plaats van op de voorafgaande geïnformeerde toestemming (PIC) en onderling overeengekomen voorwaarden (MAT) die door de CBD voorgeschreven worden. De SMTA bevat vaste bepalingen op het gebied van gebruik en batenverdeling. Toegang tot materiaal in het MLS onder de SMTA is alleen mogelijk wanneer het materiaal gebruikt wordt voor onderzoek, veredeling en onderwijs voor voedsel en landbouw, waarbij andere toepassingen expliciet worden uitgesloten. Dit betekent dat als de genetische bron voor andere doeleinden wordt gebruikt, dit gebruik onder het Nagoya Protocol en de EU ABS Verordening kan vallen.
Omdat het ITPGRFA een door de EU erkend gespecialiseerd internationaal ABS-instrument is, zijn er geen verplichtingen met betrekking tot de EU ABS Verordening wanneer genetische bronnen die opgenomen zijn in het MLS onder een SMTA worden verkregen en worden gebruikt in overeenstemming met de bepalingen van de SMTA. Daarnaast geven sommige landen onder de voorwaarden van de SMTA ook PGRFA uit die niet in Bijlage I van het ITPGRFA vermeld staan. Wanneer u onder de SMTA toegang verkrijgt tot deze genetische bronnen, wordt u geacht te hebben voldaan aan de zorgvuldigheidsverplichtingen van de EU ABS Verordening.
Verdeling van voordelen uit het MLS
De Partijen bij het ITPGRFA erkennen dat vereenvoudigde toegang op zich een belangrijk voordeel is, maar onderstrepen ook het belang van andere vormen van batenverdeling, zoals de uitwisseling van informatie, technologieoverdracht, capaciteitsopbouw en het delen van commerciële voordelen.
Als materiaal dat verkregen is onder de SMTA wordt gebruikt om producten (zoals nieuwe plantenrassen) te creëren die niet vrij beschikbaar zijn voor onderzoek en veredeling door anderen, moeten de ontvangers 0,77% van de verkoop van die PGRFA (of 0,5% van alle verkoop van PGRFA die tot hetzelfde gewas behoren) betalen aan een internationaal fonds voor de verdeling van de voordelen. Dit benefit-sharing-fonds wordt ingezet ter ondersteuning van het behoud en het duurzame gebruik van PGRFA door middel van de financiering van projecten in ontwikkelingslanden.
Huidige ontwikkelingen op het gebied van het MLS
De partijen die zijn aangesloten bij het ITPGRFA hebben meermaals gesproken over het uitbreiden van het MLS met andere dan de 64 voedsel- en voedergewassen die momenteel in Bijlage I van het ITPGRFA zijn opgenomen. Daarnaast is nagedacht over het opzetten van een abonnementensysteem voor het MLS, om te zorgen voor meer en snellere verdeling van de monetaire baten.
De aangesloten partijen hebben tot dusver echter nog geen overeenstemming bereikt, wat met name te wijten was aan meningsverschillen over de vraag of de toegang tot digitale sequentie-informatie (DSI) van PGRFA uit het MLS en de batenverdeling uit het gebruik ervan zouden moeten worden geregeld in het kader van het ITPGRFA. In de vergadering van de Governing Body van het ITPGRFA in oktober 2022 is besloten dat de besprekingen over het verbeteren van het MLS worden heropend, waarbij rekening zal worden gehouden met de uitkomst van de DSI-discussies tijdens de CBD-vergaderingen in december 2022. De eerste formele bijeenkomst om verbetering van het MLS te bespreken vindt plaats in juli 2023.